Tevratın İnanna ile savaşı
Tevratın İnanna ile savaşı
Ana Tanrıça kültü;
Kybele’den başlayarak, Sümer Mitoloji'sinde tanrıça İnanna; sonrasında
Babil-Asur'larda İştar olarak, Yunan'da Afrodit, Roma'da Venüs, Mısır'da Isis,
Hititlerde Hepat, Musevilerde Astarte-Aşera... adını taşıyarak yüzyıllarca
çeşitli toplumların mitolojilerinde yaşamaya devam etmiştir.
Daha detaylı bilgi
için: https://fethidemir.blogspot.com/2019/05/ana-tanrcalktan-cadlga.html
Sümerlerdeki İnanna
döneminin toplum yapısı Ataerkil olmakla birlikte halen geçiş dönemidir ve
Mitolojilerde kadınlar/tanrıçalar güçlüdür. Önde veya geride olmaktan ziyade, erkeklerle
eşit statüleri vardır denebilir.
Sümer
panteonunda,
görevleri ve özellikleri bakımından diğer tanrılardan ayrılan ve panteonda
önemli konumlarda bulunan, kaderleri belirleyen yedi büyük tanrı/tanrıça
bulunmaktadır. Evrenin oluşumu, yeryüzündeki yaşamın devamı, insanın kaderi,
tarım, verimlilik, yaratma, ölüm gibi konular bu tanrıların sorumluluğundadır.
Bu büyük Tanrıların 2 tanesi kadındır/Tanrıçadır:
1. An (Anu)
2. Enlil (Nunamnir)
3. Enki (Ea)
4. Ninhursag
(Nintu) / ** Tanrıça
5. Nanna-Sin (Sin)
6. Utu (Şamaş)
7. İnanna
(İştar) / **
Tanrıça
Tarihsel olarak
Sümerler'in sonu, Yahudilerin sahneye çıkması ve sonraki döneme baktığımızda,
kaynaklardan anlaşılıyor ki; artık Ataerkil yapı, toplumun tüm kurumlarına
yerleştirilmeye, Anaerkil yapıyla gerektiğinde savaşarak (Cadı avları ve
yakılması) yok edilmeye başlanmıştır.
Tevrat'ta tam 32
yerde geçen Tanrıça Aşera (Asherah),
Yahve tarafından kıskanılmış, sunaklarının yıkılması, onun adına dikilmiş
taşlarının parçalanması, putlarının kesilmesi emredilmiştir.
---
Mısır'dan çıkış (34)
11 Bugün sana
verdiğim buyruğu tut. Amor, Kenan, Hitit, Periz, Hiv ve Yevus halklarını senin
önünden kovacağım. 12 Gideceğin ülkedeki insanlarla antlaşma yapmaktan kaçın.
Çünkü bu senin için bir tuzak olur. 13 Onların sunaklarını yıkacak,
dikili taşlarını parçalayacak, Aşera
putlarını keseceksiniz. 14 Başka ilahlara tapmayacaksınız. Çünkü ben adı
Kıskanç bir RAB’bim, kıskanç bir Tanrı’yım.
---
Yasa'nın tekrarı (7)
1 “Tanrınız RAB
mülk edinmek üzere gideceğiniz ülkeye sizi götürdüğünde, önünüzden birçok ulusu
–Hititler’i, Girgaşlılar’ı, Amorlular’ı, Kenanlılar’ı, Perizliler’i,
Hivliler’i, Yevuslular’ı, sizden daha büyük ve daha güçlü yedi ulusu– kovacak.
2 Tanrınız RAB bu ulusları elinize teslim ettiğinde, onları bozguna
uğrattığınızda, tümünü yok etmelisiniz. Bu uluslarla antlaşma yapmayacaksınız,
onlara acımayacaksınız. 3 Kız alıp vermeyeceksiniz. Kızlarınızı oğullarına
vermeyeceksiniz; oğullarınıza da onlardan kız almayacaksınız. 4 Çünkü onlar
oğullarınızı beni izlemekten saptıracak, başka ilahlara tapmalarına neden
olacaklardır. O zaman RAB size öfkelenecek ve sizi çabucak yok edecek. 5 Onlara şöyle yapacaksınız:
Sunaklarını yıkacak, dikili taşlarını parçalayacak, Aşera putlarını devirecek, öbür putlarını yakacaksınız.
---
Yasa'nın tekrarı (12)
1 “Atalarınızın
Tanrısı RAB’bin mülk edinmek için size verdiği ülkede yaşamınız boyunca uymanız
gereken kurallar, ilkeler şunlardır: 2 Topraklarını alacağınız ulusların
ilahlarına taptıkları yüksek dağlardaki, tepelerdeki, bol yapraklı her ağacın
altındaki yerleri tümüyle yıkacaksınız. 3
Sunaklarını yıkacak, dikili taşlarını parçalayacak, Aşera putlarını yakacak, öbür putlarını parça parça edeceksiniz.
İlahlarının adlarını oradan sileceksiniz.
---
Yasa'nın tekrarı (16)
21 “Tanrınız RAB için yapacağınız
sunağın yanına ağaçtan bir Aşera putu dikmeyeceksiniz.
---
I.Krallar (14)
14 “RAB İsrail’e
bir kral atayacak. Bu kral aynı gün Yarovam’ın ailesine son verecek. Ne zaman
mı? Hemen şimdi. 15 RAB İsrail
halkını cezalandıracak. İsrail halkı suda sallanan bir kamışa dönecek. RAB
onları atalarına vermiş olduğu bu iyi topraklardan söküp Fırat Irmağı’nın
ötelerine dağıtacak. Çünkü Aşera
putlarını dikerek RAB’bi öfkelendirdiler. 16 Yarovam’ın işlediği ve İsrail
halkını sürüklediği günahlar yüzünden RAB İsrail’i terk edecek.”
23 Ayrıca kendilerine her yüksek
tepenin üstüne ve bol yapraklı her ağacın altına tapınma yerleri, dikili taşlar
ve Aşera putları yaptılar.
---
I.Krallar (15)
13 Kral Asa annesi
Maaka’nın kraliçeliğini elinden aldı. Çünkü o Aşera için iğrenç bir put yaptırmıştı. Asa bu iğrenç putu kesip
Kidron Vadisi’nde yaktı.
---
I.Krallar (16)
33 Ayrıca bir Aşera putu yaptırdı. Ahav İsrail’in Tanrısı RAB’bi kendisinden
önceki bütün İsrail krallarından daha çok öfkelendirdi.
---
I.Krallar (18)
19 Şimdi haber sal: Bütün İsrail
halkı, İzebel’in sofrasında yiyip içen Baal’ın dört yüz elli peygamberi ve Aşera’nın dört yüz peygamberi Karmel
Dağı’na gelip önümde toplansın.”
---
Hakimler (3)
7 RAB’bin gözünde kötü olanı yapan
İsrailliler Tanrıları RAB’bi unutup Baallar’a ve Aşera putlarına taptılar. 8 Bunun üzerine RAB İsrail’e öfkelendi ve
onları Aram– Naharayim Kralı Kuşan-Rişatayim’in eline teslim etti. İsrailliler
sekiz yıl Kuşan-Rişatayim’in boyunduruğunda kaldılar.
---
Hakimler (6)
25 Aynı gece RAB, Gidyon’a,
“Babanın boğasını, yedi yaşındaki ikinci boğayı al” dedi, “Sonra babanın Baal
için yaptırdığı sunağı yık. Sunağın yanındaki Aşera putunu kes. 26
Tanrın RAB için bu höyüğün üstünde uygun bir sunak yap. İkinci boğayı al,
keseceğin Aşera putunun odunlarıyla
yakmalık sunu olarak sun.” 27 Gidyon adamlarından onunu yanına alarak RAB’bin
kendisine buyurduklarını yerine getirdi. Ne var ki, ailesinden ve kent
halkından korktuğu için bunu gündüz yerine gece yaptı.
28
Sabah erkenden kalkan kent halkı, Baal’a ait sunağın yıkıldığını, yanındaki Aşera putunun kesildiğini, ikinci
boğanın yeni yapılan sunak üzerinde sunulduğunu gördü. 29 Birbirlerine, “Bu işi
kim yaptı?” diye sordular. Araştırıp soruşturduktan sonra, bu işi Yoaş oğlu
Gidyon’un yaptığını anladılar. 30
Bunun üzerine Yoaş’a, “Oğlunu dışarı çıkar” dediler, “Ölmesi gerek. Çünkü
Baal’ın sunağını yıktı, yanındaki Aşera
putunu kesti.”
---
II.Krallar (13)
6 Ne var ki Yarovam ailesinin
İsrail’i sürüklediği günahları izlediler, bu günahlardan ayrılmadılar. Aşera putu da Samiriye’de dikili kaldı.
---
II.Krallar (17)
10 Her yüksek tepenin üzerine, bol
yapraklı her ağacın altına dikili taşlar, Aşera
putları diktiler.
16 Tanrıları RAB’bin bütün
buyruklarını terk ettiler. Tapınmak için kendilerine iki dökme buzağı ve Aşera putu yaptırdılar. Gök cisimlerine
taptılar. Baal’a kulluk ettiler.
---
II.Krallar (18)
4 Alışılagelen tapınma yerlerini
kaldırdı, dikili taşları, Aşera
putlarını parçaladı. Musa’nın yapmış olduğu Nehuştan adındaki tunç yılanı da
parçaladı. Çünkü İsrailliler o güne kadar ona buhur yakıyorlardı.
---
II.Krallar (21)
3 Babası Hizkiya’nın yok ettiği
puta tapılan yerleri yeniden yaptırdı. İsrail Kralı Ahav gibi, Baal için
sunaklar kurdu, Aşera putu yaptı.
Gök cisimlerine taparak onlara kulluk etti.
7
Manaşşe yaptırdığı Aşera putunu
RAB’bin Tapınağı’na yerleştirdi. Oysa RAB tapınağa ilişkin Davut’la oğlu
Süleyman’a şöyle demişti: “Bu tapınakta ve İsrail oymaklarının yaşadığı kentler
arasından seçtiğim Yeruşalim’de adım sonsuza dek anılacak.
---
II.Krallar (23)
4 Kral Yoşiya Baal, Aşera ve gök cisimleri için yapılmış
olan bütün eşyaları RAB’bin Tapınağı’ndan çıkarmak üzere Başkâhin Hilkiya’ya,
kâhin yardımcılarına ve kapı nöbetçilerine buyruk verdi. Bunları Yeruşalim’in
dışına çıkarıp Kidron Vadisi’nde yaktı, küllerini Beytel’e götürdü. 5 Yahuda
krallarının kentlerde ve Yeruşalim’in çevresindeki tapınma yerlerinde buhur
yaksınlar diye atamış olduğu putperest kâhinleri, Baal’a, güneşe, aya,
takımyıldızlara –bütün gök cisimlerine– buhur yakanları ortadan kaldırdı. 6 Aşera
putunu RAB’bin Tapınağı’ndan çıkarıp Yeruşalim’in dışında Kidron Vadisi’nde
yaktı, ezip toza çevirdi. Bu tozu sıradan halkın mezarlarına serpti. 7 Fuhuş yapan kadın ve erkeklerin
RAB’bin Tapınağı alanındaki odalarını yıktı. Kadınlar orada Aşera için kumaş dokurlardı.
14 Dikili taşları, Aşera putlarını parçaladı; yerlerini
insan kemikleriyle doldurdu.
15
Bundan başka İsrail’i günaha sürükleyen Nevat oğlu Yarovam’ın yaptırdığı
Beytel’deki tapınma yerini ve sunağı bile yıktı. Tapınma yerini ateşe verip toz
duman etti. Aşera putunu yaktı.
---
II.Tarihler (14)
2 Asa Tanrısı
RAB’bin gözünde iyi ve doğru olanı yaptı. 3
Yabancı ilahların sunaklarını, puta tapılan yerleri kaldırdı. Dikili taşları
parçaladı, Aşera putlarını devirdi
---
II.Tarihler (15)
16 Kral Asa annesi Maaka’nın
kraliçeliğini elinden aldı. Çünkü o Aşera
için iğrenç bir put yaptırmıştı. Asa bu iğrenç putu kesip parçaladıktan sonra
Kidron Vadisi’nde yaktı.
---
II.Tarihler (17)
6 Yüreği RAB’de cesaret buldu,
puta tapılan yerleri ve Aşera
putlarını Yahuda’dan kaldırdı.
---
II.Tarihler (19)
2 Hanani oğlu Bilici
Yehu, Kral Yehoşafat’ı karşılamaya giderek ona şöyle dedi: “Kötülere yardım
edip RAB’den nefret edenleri mi sevmen gerekir? Bunun için RAB’bin öfkesi senin
üstünde olacak. 3 Ancak, bazı iyi
yönlerin de var. Ülkeden Aşera
putlarını kaldırıp attın ve yürekten Tanrı’ya yönelmeye karar verdin.”
---
II.Tarihler (24)
18 Atalarının Tanrısı RAB’bin
Tapınağı’nı terk ederek Aşera
putlarıyla öbür putlara taptılar. Suçları yüzünden RAB Yahuda ve Yeruşalim
halkına öfkelendi.
---
II.Tarihler (24)
1 Bütün bunlar sona erince,
oradaki İsrailliler Yahuda kentlerine giderek dikili taşları parçalayıp Aşera putlarını devirdiler. Yahuda,
Benyamin, Efrayim ve Manaşşe bölgelerindeki puta tapılan yerlerin ve sunakların
hepsini yıktılar. Sonra herkes kendi kentine, toprağına döndü.
---
II.Tarihler (33)
3 Babası Hizkiya’nın ortadan
kaldırdığı puta tapılan yerleri yeniden yaptırdı. Baallar için sunaklar kurdu, Aşera putları yaptı. Gök cisimlerine
taparak onlara kulluk etti.
19 Duası, Tanrı’nın ona yanıtı,
gururundan dönmeden önce işlediği bütün günahlar, ihaneti, yaptırdığı tapınma
yerleri, Aşera putlarıyla öbür
putları diktirdiği yerler Hozay’ın tarihinde yazılıdır.
---
II.Tarihler (33)
3 Yoşiya krallığının sekizinci
yılında, daha gençken, atası Davut’un Tanrısı’na yönelmeye başladı. Krallığının
on ikinci yılında da Yahuda ve Yeruşalim’i puta tapılan yerlerden, Aşera putlarından, oyma ve dökme
putlardan arındırmaya başladı. 4
Yoşiya’nın gözetiminde Baallar’ın sunaklarını yıktırıp üzerlerindeki buhur
sunaklarını parçalattı. Aşera
putlarını, oyma ve dökme putları da parçalayıp ezdikten sonra tozlarını onlara
kurban sunanların mezarlarına serpti.
6 Naftali’ye dek
Manaşşe, Efrayim ve Şimon oymaklarının kentleriyle çevredeki yıkıntılarda
bulunan 7 sunakları, Aşera putlarını yıktı; toz haline
gelinceye dek putları ezdi. İsrail ülkesinin her yanındaki buhur sunaklarını
paramparça etti. Sonra Yeruşalim’e döndü.
---
Yeşaya (17)
7 O gün insanlar kendilerini
yaratana bakacaklar, gözleri İsrail’in Kutsalı’nı görecek. 8 Elleriyle
yaptıkları sunaklara, parmaklarıyla biçim verdikleri Aşera putlarına,
buhur sunaklarına bakmayacaklar.
---
Yeşaya (27)
9 Böylece Yakup soyunun suçu
bağışlanacak.
Günahlarının kaldırılmasının
sonucu şöyle olacak:
Sunağın taşlarını
tebeşir taşı gibi un ufak ettiklerinde
Ne Aşera
putu ne de buhur sunağı kalacak.
---
Yeremya (17)
2 Bol yapraklı her ağacın yanında,
Her yüksek tepedeki
sunaklarla,
Aşera putlarıyla
Çocuklarıymış gibi
ilgileniyorlar.
---
Mika (5)
14 Aşera putlarınızı söküp atacağım,
Yerle bir edeceğim
kentlerinizi.
Aşerah
(wiki)
Asherah (İngilizce telaffuz: [ˈæʃərə];
Ugarit: 𐎀𐎘𐎗𐎚 : 'ṯrt; İbranice: אֲשֵׁרָה), eski Sami ırkında, birçok kaynakta ortaya çıkan
bir ana tanrıçadır.
Akkadlarda Ashratum/Ashratu, Hititlerde
Asherdu(s), Ashertu(s), Aserdu(s) veya Asertu(s) diye
bilinir. Asherah genellikle Ugarit tanrıçası ʼAṯirat ile aynı görülür.
Ela/Elat-Asherah – İlahi-evrensel anne. Böylece o
insan, hayvan ve ürünlerin verimliliğini sembolize eden, besleyen, destekleyen
bir akıl idi. Asherah hayat ağacı ile sembolize edilmişti. Ela veya Elat El (tanrı)'in dişi
formudur ve tanrıça anlamına gelir.
Yahudilik
(wiki)
...Tel Aviv
Üniversitesi'nden Prof. Ze'ev Herzog'a göre, bir devlet dini olarak tek
tanrıcılık muhtemelen "İsrail Krallığı'nın ortadan kaldırılmasının
ardından, Yehuda Krallığı döneminde icat edilmiştir." Herzog şöyle devam
ediyor:
"Tek tanrıcılığın İsrail ve Yehuda
krallıkları tarafından ne zaman benimsendiği sorusu, iki tanrıdan bahseden
eski İbranice yazıtların keşfedilmesi ile ortaya çıkmıştır; Yehova ve Aşerah'ı.
Negev tepesi bölgesinin güneybatısındaki Kuntiliet Ajrud ve Yahudiye
eteklerindeki Khirbet el-Kom'daki iki kazı alanında, "Yehova ve Aşerah'ı," "Yehova Şomron ve Aşerah'ı," "Yehova Teman ve Aşerah'ı"ndan bahseden yazıtlar
bulunmuştur. Yazıtları hazırlayanlar, iki tanrıyı, Yehova
ve eşi Aşerah'ı tanıyorlar ve
bu ikilinin adına şükranlarını sunuyorlardı."
Konuyla (Tanrıça) ilgili Blog’daki diğer yazılar:
K A Y
N A K:
Post a Comment