Hint geleneğinde gökyüzüne yükseliş -miraç

Tanrısal âleme yükseliş tasavvuru Hindistan'a ait çeşitli dini geleneklerde de görülür.

Hinduizm’in yayıldığı yerlerden olan Nepal’de Holi Bayramı kutlanır. Burada altı gün boyunca yapılan festivalde ana Tanrıça’ altarının kenarına on metreden yüksek bir şemsiye dikilir. Buraya dikilen direk kutsaldır. Göğe yükselişi temsil eden direğin altında insanlar tütsü yakar; pirinç, çiçek ve renkli tozlar serper. Direk onlar için baharın müjdecisidir. İnsanlar bu etkinlikle kendinden geçer ve mutlu olurlar.

Brahmanlar tarafından düzenlenen kurban törenlerinde sembolik olarak semavî âlemlere yükselme merasimleri yapılır. Durohana adı verilen kurban törenlerinde rahip, özel olarak hazırlanan bir ağaca çıkmak suretiyle göğe çıkış merasimini sembolik olarak yerine getirmiş olur.

Bu tören için özel bir ağaç bulunur. Hazırlanan ağaç ya da direk mitolojik kâinat ağacını (axis mundi) temsil etmektedir. Yaptığı bir konuşmadan sonra rahip, ya tek başına ya da karısıyla birlikte ağaca tırmanmaya başlar. Bu iş için bazen bir merdiven de kullanır. Ağacın tep)esine ulaştığında eliyle tepeye dokunur ve ellerini bir kuşun kanatları gibi iki yanına açarak "Ben göğe ulaştım, ölümsüz oldum" diye bağırır. Açıkça görüldüğü gibi bu törende ağacın tepesine çıkarak oraya dokunmak en üst tanrısal âleme ulaşmayı göstermektedir. Göğe yani tanrısal âleme çıkışı sembolize eden ağaca tırmanma motifine Brahman metinlerindeki tasvirlerde sıkça rastlanır.

Budizm’de de aydınlanan kişi meditasyon halindeyken göğe ruhsal bir yolculuk yapar. Özellikle Buda, yedi göğü simgesel olarak geçer ve böylece kozmosu aşar. Budist inancında Buda’nın bu aşamaları sembolik bir merdivenle geçtiğine inanılır. Bu yolculuğun benzerini Budist yogiler de meditasyonla yapmaya çalışır. Onların da üzerinde durduğu yükseliş aracı merdivendir.

Buddha'nın doğum efsaneleriyle ilgili Buddhist metinlerde de semavî âlemlere seyahat tasavvuruna rastlanmaktadır. Bir metinde şu ifadeler bulunur:

"Bodisatva ayaklarını yere koydu, kuzeye döndü ve yedi adım attı.

Beyaz bir şemsiye ile korundu. O, tüm âlemi gözetledi, baktı ve bir boğa sesiyle şöyle dedi: "Ben âlemde en yükseğim; âlemin en iyisi, en yaşlısıyım. Bu benim son doğumum, istikbalde yeni hiç bir varlığım olmayacak"

M. Eliade bu ifadelerde yer alan Budha'nın yedi adım atışı, tüm âlemi görmesi ve en yücelerde olmasının, onun sembolik olarak yedi gök tabakasını çıkışını ve oradan bütün kâinatı kuşbakışı görüşünü anlatmakta olduğu sonucuna ulaşır.

Son olarak Yoga geleneğinde de içe dönük yükseliş motifine rastlanır.

Buna göre Yogist ruhî aydınlanmaya ulaşabilmek amacıyla teemmül(tefekkür, derin düşünme) ve transla (spritüal olarak kendinden geçme) kendi iç âlemlerine doğru bir seyahate çıkar. Semavî âlemleri kendi iç âleminde birer birer geçerek sonunda âlemin gerçekliğiyle ilgili hikmet ve sırlara ulaşır.

Kaynak:

- Mircae Eliade, Şamanizm ve diğer kaynaklar

Blog'daki ilgili yazılar:

Şaman'ın alemler arası yolculuğu - Axis Mundi -miraç
https://fethidemir.blogspot.com/2019/01/samann-alemler-aras-yolculugu-axis-mundi.html

Eski din ve mitolojilerde gökyüzüne yükseliş -miraç
https://fethidemir.blogspot.com/2019/07/eski-din-ve-mitolojilerde-gokyuzune.html